همزمان با ادامه نگرانیها درباره برنامه هستهای جمهوری اسلامی، گمانهزنیها پیرامون سیاست دونالد ترامپ در قبال تهران شدت یافته است. دولت جدید ایالات متحده آمریکا برای مقابله با تهدید هستهای حکومت ایران چه گزینههایی را پیش روی خود میبیند؟
وبسایت کانوِرسِیشِن دوشنبه اول بهمن گزارش داد دولت ترامپ برای جلوگیری از دستیابی جمهوری اسلامی به بمب اتمی، با گزینههای فراوانی روبهرو نیست و باید یکی از سه راهکار موجود را اتخاذ کند.
۱. مذاکره دوباره بر سر توافق هستهای
کانورسیشن نوشت در محافل سیاسی در واشینگتن، هنوز گروهی از مذاکره برای رسیدن به توافق هستهای با تهران حمایت میکنند اما نقش ترامپ در کشتن قاسم سلیمانی، فرمانده پیشین نیروی قدس سپاه پاسداران، امکان مذاکره میان جمهوری اسلامی و ایالات متحده را کمرنگ میسازد.
این وبسایت با اشاره به سخنان علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، درباره لزوم انتقامگیری از عوامل کشتن سلیمانی افزود تشدید احساسات ضد آمریکایی در ایران، احتمال بازگشت تهران به میز مذاکره را کاهش داده است.
مقامهای جمهوری اسلامی بارها بهصورت علنی از قصد خود برای هدف قرار دادن مقامهای دولت نخست ترامپ به دلیل دست داشتن در کشتن سلیمانی خبر دادهاند.
خامنهای ۱۱ دی ۱۴۰۰ و همزمان با دومین سالگرد کشته شدن سلیمانی در دیدار با خانواده او گفت ترامپ و کسانی که در کشتن فرمانده پیشین سپاه قدس نقش داشتند، «تقاص» اقدام خود را پس خواهند داد و «در زبالهدان تاریخ گم و گور میشوند».
با این حال، در هفتههای اخیر و همزمان با نزدیک شدن به آغاز به کار رسمی دولت ترامپ، مقامهای حکومت ایران از تمایل خود برای از سرگیری مذاکرات هستهای خبر دادهاند.
مسعود پزشکیان، رییس دولت در جمهوری اسلامی، ۲۵ دی در مصاحبه با شبکه خبری انبیسی آمریکا اعلام کرد تهران برای «مذاکره شرافتمندانه و برابر» آماده است.
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، هم ۱۴ دی در مصاحبه با شبکه سیسیتیوی چین گفت تهران برای مذاکرات «سازنده و بدون تاخیر» بر سر برنامه هستهای خود آمادگی دارد. او در عین حال تاکید کرد مذاکرات آتی باید «با هدف رسیدن به یک توافق» انجام شود.
در سوی دیگر، روزنامه کیهان، رسانه زیر نظر نماینده علی خامنهای، ۲۶ دی «التماس مذاکره» از سوی مقامهای جمهوری اسلامی را «دیوانگی» و رفتاری «غیرشرافتمندانه و غیراصولی» خواند.
کیهان اضافه کرد با وجود تاکید ترامپ بر فشار حداکثری و صدور دستور کشتن سلیمانی، «برخی محافل منسوب به دولت از لزوم مذاکره با ترامپ سخن میگویند».
۲. تشدید تحریمها علیه جمهوری اسلامی
کانورسیشندر ادامه مطلب خود، به سیاست فشار حداکثری ترامپ علیه جمهوری اسلامی در دوره نخست ریاستجمهوری او پرداخت و نوشت ادامه این سیاست در دولت دوم ترامپ، میتواند تلاشها برای دستیابی به توافق هستهای با تهران را پیچیدهتر از قبل کند.
این وبسایت افزود جمهوری اسلامی در سالهای اخیر بارها کوشیده است با دستآویز قرار دادن تحریمها، افکار عمومی در ایران را به مخالفت با غرب و پشتیبانی از سیاستهای تهران ترغیب کند.
بر اساس این گزارش، بازگشت سیاست فشار حداکثری و تشدید تحریمهای بینالمللی لزوما به معنای عقبنشینی جمهوری اسلامی نخواهد بود زیرا برنامه هستهای تهران طی این سالها از خود «مقاومت قابل توجهی» به نمایش گذاشته است.
در ماههای اخیر، شماری از مقامهای جمهوری اسلامی از احتمال تغییر «دکترین هستهای» تهران خبر دادهاند.
کمال خرازی، رییس شورای راهبردی روابط خارجی و مشاور خامنهای، ۱۱ آبان گفت اگر جمهوری اسلامی در معرض «تهدیدی وجودی» قرار بگیرد، ممکن است دکترین هستهای خود را تغییر دهد.
او افزود جمهوری اسلامی از «توانایی لازم» برای ساخت سلاح اتمی برخوردار است و در این زمینه با «مشکلی» مواجه نیست.
احمد نادری، عضو هیئت رییسه مجلس، هم ۲۶ آبان با تاکید بر ضرورت «تغییر دکترین هستهای» حکومت ایران، اذعان کرد جمهوری اسلامی باید به سمت آزمایش بمب اتمی برود.
۳. حمله به تاسیسات هستهای جمهوری اسلامی
کانورسیشن گزارش داد انجام حملات هوایی پیشگیرانه به تاسیسات هستهای حکومت ایران، آخرین گزینهای است که تیم ترامپ آن را مورد بررسی قرار داده.
این ویسایت نوشت: «حمله آمریکا به خاک ایران بهطور قطع از دایره گزینهها کنار نرفته است.»
چنین اقدامی میتواند نمایانگر انحراف از سیاست سنتی ایالات متحده در مهار تهران از طریق فشار اقتصادی باشد.
ترامپ ۲۲ آذر در مصاحبه با مجله تایم احتمال حمله نظامی به ایران را رد نکرد و گفت: «هر چیزی ممکن است رخ دهد.»
مقامهای نظامی اسرائیل در آذرماه اعلام کردند پس از تضعیف گروههای نیابتی تهران در خاورمیانه و سقوط رژیم بشار اسد در سوریه، فرصتی برای حمله به تاسیسات هستهای جمهوری اسلامی به وجود آمده است.
کانورسیشن در پایان نوشت تحریمها اقتصاد ایران را بهشدت تحت تاثیر قرار دادهاند و باید منتظر ماند و دید جمهوری اسلامی میان چرخش به سوی روسیه و چین یا بازگشت به میز مذاکره برای دستیابی به توافق هستهای، کدام را برمیگزیند.